Γράφει ο Νίκος Χατζής

 Υπάρχει κάποιος μαγικός τρόπος που θα κάνει τα παιδιά μας που βρίσκονται μακριά να επιστρέψουν στον τόπο τους ή να κρατήσουμε εδώ όσα δεν έχουν φύγει; Υπάρχει κάποια συνταγή που αν την ακολουθήσουμε, θα έχουμε δουλειές, θα παραχθεί πλούτος, θα υπάρξει πολιτισμός και διασκέδαση;

Λυπάμαι αλλά όχι. Όσοι αναζητούν μαγικές λύσεις ή πιστεύουν σε υποσχέσεις που εύκολα δίνονται αλλά ποτέ δεν τηρούνται, ας απογοητευτούν. Η επιτυχία απαιτεί γνώση, όραμα, σχέδιο, οργάνωση και δουλειά. Πολλή δουλειά. Και όλα αυτά πρέπει να θεμελιωθούν σε γερό υπόβαθρο που αν δεν το έχεις, επίσης πρέπει να το φτιάξεις.

Γνώση.

Δεν είναι κάθε τόπος ούτε κάθε χρόνος ίδιος. Υπάρχουν ιδιαιτερότητες που έχουν να κάνουν κυρίως με τον τόπο και τους ανθρώπους που δεν ευνοούν την ακριβή μεταφορά συνταγών από άλλες χώρες και άλλους χρόνους. Ό,τι πέτυχε στην Γερμανία ή στην Μακεδονία δεν είναι σίγουρο ότι θα πετύχει στην Ελασσόνα. Όχι αν μεταφερθεί απλά χωρίς να προσαρμοστεί στην περιοχή. Γι’ αυτό η μεταφορά απαιτεί γνώση πέρα από στερεότυπα. Ποια είναι η παρούσα κατάσταση σε κάθε τομέα οικονομικής δραστηριότητας, στον πολιτισμό, στην κοινωνική οργάνωση; Ποια τα πλεονεκτήματα της περιοχής και ποια τα μειονεκτήματα; Όλα τα παραπάνω πρέπει να μελετηθούν σε βάθος, αν αναλυθούν εξαντλητικά, να τεμαχιστούν στην λεπτομέρεια και να ανασυντεθούν από ανθρώπους που μπορούν να σκεφτούν έξω από τα μέχρι σήμερα γνωστά πλαίσια και με όραμα για το μέλλον.

Όραμα.

Όσο και αν πολλοί προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο, το όραμα βασίζεται στη γνώση και χτίζεται με την φαντασία αλλά πατά γερά στην πραγματικότητα. Το όραμα στην πολιτική δεν είναι το όμορφο και αδύνατο αλλά ένας εφικτός στόχος που ξεφεύγει από την αναπαραγωγή των τετριμμένων ή την αναμάσηση των ιδίων. Είναι εκεί που θέλεις να φτάσεις αλλά ακόμα δεν ξέρεις τη διαδρομή, τους συνοδοιπόρους, τα εργαλεία, τα οχήματα. Είναι όραμα μια παγκόσμια αγορά γεμάτη με προϊόντα ονομασίας προέλευσης «Ελασσόνας», μια επαρχία με μηδενική ανεργία, αειφορική διαχείριση περιβάλλοντος, πλεονασματική οικονομία, υψηλής ποιότητας τουριστικό προϊόν.

Σχέδιο.

Το όραμα πατά στη γνώση αλλά χρειάζεται σχέδιο για να γίνει πράξη. Το σχέδιο είναι ο οδικός χάρτης της πολιτικής. Λεπτομερές και αναλυτικό αλλά ταυτόχρονα ικανό να προσαρμόζεται γρήγορα στις εξελίξεις και τις ανατροπές, το σχέδιο είναι συνήθως το μεγαλύτερο βήμα από το όραμα στην πραγματικότητα. Είναι ίσως το λιγότερο ενδιαφέρον κομμάτι αλλά το πλέον σημαντικό. Το σχέδιο δεν είναι ευαγγέλιο ούτε συνταγή γιατί μπορεί αν γίνει εμπόδιο αντί να βοηθήσει. Κανείς δεν μένει προσκολλημένος σε αυτό κόντρα στην πραγματικότητα. Γι’ αυτό πρέπει να είναι ευέλικτο και να προβλέπει εναλλακτικές λύσεις ή παραλλαγές.

Οργάνωση.

Η οργάνωση εξασφαλίζει την γρήγορη και αποτελεσματική μετατροπή του σχεδίου σε πράξη. Διατάσσει τους πόρους με τέτοιο τρόπο ώστε να μεγιστοποιείται ο αποτέλεσμα και να εξασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον. Οι πόροι υλοποίησης είναι οι άνθρωποι, τα χρήματα, η γνώση, ο χρόνος. Κανένας από τους παραπάνω πόρους δεν πρέπει να ξοδεύεται αλόγιστα αλλά θα πρέπει να αποκομίζεται το μέγιστο αποτέλεσμα με την μικρότερη σπατάλη. Οι σωστοί άνθρωποι, με τα ελάχιστα διαθέσιμα κεφάλαια, την υπάρχουσα γνώση μπορούν να κάνουν θαύματα στο σωστό χρόνο όταν η οργάνωση είναι καλή.

Όλα τα παραπάνω απαιτούν δουλειά και υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού. Απαιτούν αντίληψη της έννοιας του καθήκοντος και της κοινωνικής προσφοράς. Απαιτούν διάθεση και ανεξάντλητα αποθέματα υπομονής και επιμονής. Τις περισσότερες φορές τα παραπάνω απέχουν από το να είναι χαρά και διασκέδαση. Δε είναι δουλειά τζιτζικιού αλλά μυρμηγκιού. Πρέπει όμως να γίνουν και πρέπει να γίνουν έτσι. Είναι η μόνη συνταγή, δοκιμασμένη και επιτυχημένη κατ’ επανάληψη σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, ανά τους αιώνες. Αν δε το υπόβαθρο είναι καλό, τότε η επιτυχία είναι θέμα χρόνου. Τίο είναι το υπόβαθρο; Η επιστημονική και άλλη γνώση που στηρίζεται σε μελέτες και έρευνες στο πεδίο ή στην εμπειρία και την πολυετή παρατήρηση, οι υποδομές, οι υποστηρικτικές υπηρεσίες, οι νομοθετικές ρυθμίσεις, οι θεσμοί, η διοίκηση και αυτοδιοίκηση ως οργανωτική μονάδα.

Θα πει κανείς – και όχι άδικα – ότι τα παραπάνω είναι γενικότητες και ευχολόγια. Χωρίς να είναι απόλυτα σωστή άποψη, είναι δικαιολογημένη επειδή ο κόσμος βαρέθηκε τις γενικότητας και απαιτεί έργα και πράξεις. Σε επόμενο άρθρο, θα εξειδικεύσω σε συγκεκριμένες προτάσεις.

 

Τι να κάνουμε;

Στο προηγούμενο άρθρο μου αναφέρθηκα στον τρόπο που θα πρέπει να δράσουμε συνολικά αν θέλουμε να βγάλουμε την Ελασσόνα στον αφρό και να την τοποθετήσουμε στο κέντρο των εξελίξεων. Στο σημερινό θα προσπαθήσω να ανιχνεύσω τις δυνατότητες μέσα από παραδείγματα.

Να ξεκαθαρίσω εξ αρχής ότι το άρθρο αυτό δεν φιλοδοξεί να αντικαταστήσει μελέτες ή συζητήσεις αλλά να γίνει αφορμή αναζήτησης λύσεων σε χρόνια προβλήματα και διεξόδων σε εθνικά και τοπικά αδιέξοδα. Ίσως πάλι απλά να δείξει ότι υπάρχει και άλλος τρόπος σκέψης.

Η Ελασσόνα μειονεκτεί σε υποδομές και αυτό οφείλουμε να το δούμε κατάματα και να το αποδεχτούμε ως πραγματικότητα. Χωρίς μεγάλους αυτοκινητόδρομους, χωρίς σιδηρόδρομο ή θαλάσσια διέξοδο, ημιορεινή ή ορεινή στο μεγαλύτερο μέρος της, με χαμηλής κάλυψης και μειωμένης αξιοπιστίας τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, χωρίς φυσικό αέριο ή άλλες ενεργειακές πηγές αποτελεί μια δύσκολη άσκηση για όλους.

Από την άλλη διαθέτει πλούσια παράδοση σε τομείς όπως η γαλακτοπαραγωγός και κρεατοπαραγωγός κτηνοτροφία, η αμπελουργία, η παραγωγή φέτας. Διαθέτει επίσης φυσιολατρικό – τουριστικό ενδιαφέρον με μέρη ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και τοποθεσίες παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας.

Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσει κανείς τα μειονεκτήματα, αντί να μοιρολογεί την κακή του τύχη και να οικτίρει την μοίρα του που έστειλε ανίκανους πολιτικούς στο δρόμο του, είναι να μετατρέψει όλα όσα φαίνονται ως μειονεκτήματα σε συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Έτσι, η οδική απομόνωση και η έλλειψη βιομηχανικής ανάπτυξης σε συνδυασμό με το ανάγλυφο και το κλίμα που κατά περιοχές δεν ευνόησαν την εντατικοποίηση της χημικής γεωργικής παραγωγής, βοήθησαν ώστε να διατηρηθούν περιοχές περιβαλλοντικά και χημικά «καθαρές» πράγμα που είναι συγκριτικό πλεονέκτημα όταν η συζήτηση στρέφεται στην γεωργία και κτηνοτροφία χαμηλών εισροών ή στην βιολογική παραγωγή. Τεράστιες εκτάσεις μπορούν να ενταχθούν αυτούσιες και αδιάλειπτες σε ένα κατάλογο δημιουργώντας με το κατάλληλο και επιθετικό μάρκετινγκ ένα παντοδύναμο brand name με απίστευτα πλεονεκτήματα για τον τόπο, τους ανθρώπους, την τοπική και την εθνική οικονομία.

Το όνομα «Ελασσόνα» που θα στηθεί με τέτοιον τρόπο, εφόσον υποστηριχθεί με το σωστό μάρκετιγκ, μπορεί να γίνει το συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής και να συνοδεύει ως αυτούσια αξία προϊόντα που παράγονται με συγκεκριμένους τρόπους ή πληρούν αυστηρά καθορισμένα κριτήρια παραγωγής, συσκευασίας, διαχείρισης πόρων. Ένας οργανισμός που θα προέκυπτε ως μέσος όρος των επιμέρους παραγωγών θα πιστοποιούσε τα προϊόντα και θα τους επέτρεπε να φέρουν το σήμα «προϊόν Ελασσόνας». Ένα σήμα που θα είναι όχημα μεταφοράς αλλά και καύσιμο ταυτόχρονα. Που θα χτίζεται καθημερινά – με την επιμονή στην ολική ποιότητα – αλλά και θα χτίζει – με την καλή πορεία των προϊόντων που το φέρουν. Σκεφθείτε δίπλα στη φέτα, στο κρέας, στα τυριά, στο γάλα, τον καπνό, το κρασί, τα αποστάγματα, τα κηπευτικά, τον αγροτουρισμό και τουρισμό και θα έχετε την πλήρη εικόνα.

Ποιος θα μπει μπροστά σε μια τέτοια προσπάθεια; Μα φυσικά οι παραγωγοί. Φυσικά ο ιδιωτικός τομέας. Το κράτος οφείλει να παράσχει το θεσμικό πλαίσιο διευκόλυνσης τέτοιων δράσεων και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να υποστηρίξει οργανωτικά, διοικητικά, προωθητικά παρόμοια εγχειρήματα. Οφείλει επίσης ο Δήμος να παράσχει υπηρεσίες διευκόλυνσης της ανάπτυξης υγιούς επιχειρηματικής δραστηριότητας, αυστηρά στο πλαίσιο του νόμου και τηρώντας με ευλάβεια την αρχή της ίσης αντιμετώπισης των δημοτών. Αυτός είναι ο ρόλος της και μακάρι να τον επιτελέσει καλά.

Αυτό που επίσης μπορεί να κάνει είναι να πρωτοστατήσει στην ανάπτυξη συνεταιριστικής συνείδησης, δημιουργώντας κέντρα εκκόλαψης συνεταιρισμών και συνεργασιών στην κατεύθυνση δημιουργίας και ανάδειξης περιφερειακής επωνυμίας ποιότητας, αυτού που παλαιότερα λέγαμε «σύμφωνο ποιότητας» αλλά διευρυμένου και απαλλαγμένου από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και δράσεων βιτρίνας χωρίς πραγματικό βάθος.

Έχοντας σαν οδηγό τον παραπάνω τρόπο σκέψης και δράσης, θα μπορούσαν να αναζητηθούν τρόποι ενεργειακής εκμετάλλευσης παραπροϊόντων οποιασδήποτε παραγωγής – δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στο Δήμο να μεταφέρει σημαντικούς πόρους σε άλλες δράσεις και λύνοντας ένα σοβαρότατο κοινωνικό πρόβλημα. Θα μπορούσαν επίσης να αναζητηθούν τρόποι ενίσχυσης της οικοτεχνίας, του αγροτουρισμού, του ορεινού – χειμερινού τουρισμού υψηλών εισοδημάτων ή του ήπιου φυσιολατρικού τουρισμού.

Όλα τελικά είναι ζητήματα που στηρίζονται σε έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων, ο οποίος φιλοδοξεί να θέσει στην υπηρεσία της κοινωνίας και τους πολίτες, βάζοντας την οργανωμένη κοινωνία μέσα από την τοπική αυτοδιοίκηση, στην υπηρεσία των πολιτών.

—

Νίκος Χατζής
Πρόεδρος Τοπικού Συμβουλίου
Λυκουδίου Δήμου Ελασσόνας