Η κωμόπολη της Τσαριτσάνης, αποτελεί Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Ελασσόνας. Βρίσκεται πάνω στο νέο δρόμο της νέας εθνικής οδού Λάρισας- Κοζάνης και απέχει 38 χιλ. από την πόλη της Λάρισας και 4 χιλ από την Ελασσόνα. Μέχρι το 1912 ηταν το τελευταίο σημείο της οθωμανικής αυτοκρατοριας και απείχε ελαχιστα μέτρα από την ελεύθερη Ελλάδα.

Η περίοδος της μεγάλης ακμής ήταν το 17ο και το 18ο αιώνα, όπου οι Τσαριτσανιώτες οργανωμένοι σε συντεχνίες ανέπτυξαν τη βαφή κόκκινων νημάτων, τη μεταξοκαλλιέργεια και την εμπορία προϊόντων στην Κεντρική Ευρώπη. Η πόλη τότε αριθμούσε 7 χιλ. κατοίκους.

Ο επισκέπτης μπορεί να αναζητήσει τις φυσικές ομορφιές και την σπουδαία ιστορική της κληρονομιά. Πύργοι, Αρχοντόσπιτα, Βυζαντινές Εκκλησίες, κρυψάνες και λαγούμια συνθέτουν ένα μοναδικό σύνολο, μια εξερεύνηση σε άγνωστες πτυχές της ιστορίας.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΣΑΡΙΤΣΑΝΗΣ

• Η συμμετοχή της Τσαριτσάνης και του ρόλου της στην Εθνική Αντίσταση, όπου σύσσωμη συντάχθηκε στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, με το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ), είχε σαν συνέπεια να καταστραφεί ολοσχερώς από τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής στις 12 Μάρτη 1943, όπου στην πλατεία του χωριού εκτελούνται 45 πατριώτες. Άλλοι 7 εκτελούνται στις 20 Αυγούστου 1944 από τους Γερμανούς.

• Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Τσαριτσάνη αποτελούσε εκπαιδευτικό κέντρο. Το 1690 ιδρύεται Διδακτικό Σχολείο, στο οποίο δίδαξαν οι σπουδαιότεροι λόγιοι και σοφοί της εποχής. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο Ν. Πεταλιάς, οι Χρυσάνθος Κουλούρης και Αθανάσιος Θεμελής καθώς και ο Σεβαστός Λεοντιάδης. Αργότερα δίδαξαν ο Ευγένιος Βούλγαρης, μέγας διδάσκαλος του γένους, ο Κων/νος Μοναχός και ο διάσημος Τυρναβίτης Ιωάννης Δημητριάδης Πέζαρος, θεμελιωτής της ελληνικής παιδείας.Όμως τη δόξα και τη φήμη, τη μεγάλη ακμή της την γνώρισε κατά τη διάρκεια της Σχολαρχίας του Τσαριτσανιώτη Λόγιου Κων/νου Οικονόμου Εξ Οικονόμων στις αρχές του 19ου αιώνα και του Λαρισαίου Λόγιου Κ. Κούμα. Μετά το θάνατο του Οικονόμου, διατέθηκε ένα σημαντικό ποσό για την ανέγερση σχολείων στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Το 1910 ιδρύεται το Ελληνικό Σχολείο της Τσαριτσάνης, το οποίο στεγαζόταν στην κατοικία του Κων/νου Οικονόμου. Με σουλτανικό δίδαγμα, ανοικοδομήθηκε το Καλλιμάρμαρο Γυμνάσιο , το οποίο ονομάστηκε Οικονόμειος Σχολή, προς τιμή του μεγάλου Τσαριτσανιώτη Ευεργέτη. Μετά την απελευθέρωση του 1912 εξελίχθηκε σ’ ένα από τα πρότυπα γυμνάσια του κράτους, το μοναδικό στην επαρχία Ελασσόνας. Έδωσε τα φώτα της παιδείας, όχι μόνο στους μαθητές όλων των Σχολείων της περιοχής αλλά και διάφορων άλλων πόλεων της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας.

• Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται σε περίοπτη θέση της Τσαριτσάνης. Είναι η μεγαλύτερη αλλά και η πιο νέα εκκλησία της κωμόπολης, αποτελώντας μητροπολιτικό ναό, από την εποχή που η έδρα της Ιεράς Μητρόπολης Ελασσόνας ήταν η Τσαριτσάνη (έως το 1913).

• Ο Πύργος του Μάμτζιου χτίσθηκε το 1770, και αποτελεί μοναδικό αρχιτεκτονικό δείγμα. Η κατασκευή του, όπως και άλλων δύο πύργων (Ραματά ή Σταβάρα και του Κουρμαχάζου ή Χατζηαλεξίου), οι οποίοι δεν σώζονται πλέον, οφείλεται στην ανάγκη προστασίας των κατοίκων από επιδρομές τουρκαλβανών ληστών, και είναιένδειξη της σημαντικής οικονομικής ανάπτυξης που σημείωσε ο τόπος κατά το παρελθόν.

• Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στη συνοικία της Μπουμπουτσιάς. Ο ναός είναι ο παλιότερος του οικισμού καθώς χτίσθηκε το 1615. Στις ιδιαιτερότητες του Ναού συγκαταλέγονται σημαντικές και σπάνιες τοιχογραφίες όπως, ο «Καιρός του Χρόνου», ο «Ζωδιακός κύκλος» και η περίφημη σύνθεση «Ρίζα του Ιεσσαί», στην οποία εικονίζονται 90 μορφές, όχι μόνο προπατόρων του Ιησού ή μορφών της Ορθοδοξίας αλλά ακόμα και αρχαίων Ελλήνων σοφών, του Μέγα Αλέξανδρου, του βασιλιά Δαρείου και του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου.

• Λόγω της οικονομικής άνθισης και της ανάπτυξης του εμπορίου, αναπτύχθηκαν οικονομικές συναλλαγές με την Αυτοκρατορία της Αυστροουγγαρίας, η οποία κατά το 17^ο αιώνα εγκατέστησε Προξενείο στο κτίριο του Συνεταιρισμού Τσαριτσάνης.

• Το Λαογραφικό Μουσείο Τσαριτσάνης ιδρύθηκε το 2009 και εγκαινιάσθηκε επίσημα στις 20 Νοεμβρίου 2011. Η ίδρυσή του αποτέλεσε μια πρωτοβουλία του Μορφωτικού Συλλόγου Τσαριτσάνης, η οποία υλοποιήθηκε και εξελίσσεται με τη στήριξη των μελών του Συλλόγου και των Απανταχού Τσαριτσανιωτών. Η επιτυχία που σημείωσε η έκθεση και η γενικότερη αποδοχή που συνάντησε η πρωτοβουλία, οδήγησε στην αναγκαιότητα για την εύρεση ενός μόνιμου χώρου στέγασής της, ο οποίος βρέθηκε στο φιλόξενο χώρο του «Δεσποτικού» στην Τσαριτσάνη. κληροδότημα του Τσαριτσανιώτη Μητροπολίτη Βέροιας Πολύκαρπου Σακκελαρόπουλου

• Σε τμήμα του οικισμού, υπάρχει εκτεταμένο υπόγειο δίκτυο στοών, οι οποίες ονομάζονται από τους ντόπιους «λαγούμια», τα οποία χρησιμοποιούσαν για προστασία και το οποίο σήμερα είναι ανεξερεύνητο. Το δίκτυο αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τον Μακεδονικό αγώνα.